Các trường phái trong Hồi giáo: Sunni, Shia, Sufi

Các Trường Phái Trong Hồi Giáo: Sunni, Shia, Sufi

Hồi giáo là tôn giáo lớn thứ hai thế giới với khoảng 1,9 tỷ tín đồ, chủ yếu tập trung ở Trung Đông, Bắc Phi, Nam Á và Đông Nam Á. Từ thế kỷ VII, Hồi giáo đã phân hóa thành nhiều trường phái khác nhau, trong đó Sunni, Shia và Sufi là ba trường phái chính.

---

1. Sunni – Dòng Chính Thống Của Hồi Giáo

Nguồn gốc & Phát triển

• Sunni (Ahlus-Sunnah wal-Jama’ah) là nhánh lớn nhất của Hồi giáo, chiếm khoảng 85-90% tổng số tín đồ.

• Hình thành sau khi Nhà tiên tri Muhammad qua đời năm 632, trong cuộc tranh chấp quyền kế vị.

• Sunni tin rằng Abu Bakr (một trong những cộng sự thân cận của Muhammad) mới là người kế vị hợp pháp, thay vì Ali (con rể Muhammad) như Shia tin tưởng.

Đặc điểm chính

• Tuân theo Kinh Qur’an và Sunnah (tức là lời nói và hành động của Muhammad).

• Không có hệ thống giáo sĩ tập trung, mà thay vào đó là các học giả (Ulama) giúp giải thích Kinh Qur’an và luật Hồi giáo (Sharia).

• Tập trung vào đời sống cộng đồng và cầu nguyện theo các nguyên tắc của 5 trụ cột Hồi giáo.

• Sunni có 4 trường phái luật học (Madhhab) chính:

  • Hanafi (phổ biến ở Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Á, Nam Á)

  • Maliki (phổ biến ở Bắc Phi, Tây Phi)

  • Shafi'i (phổ biến ở Đông Nam Á, Ai Cập, Somalia)

  • Hanbali (phổ biến ở Ả Rập Xê Út, Qatar)

Vùng ảnh hưởng

• Các nước chủ yếu theo Sunni: Ả Rập Xê Út, Ai Cập, Thổ Nhĩ Kỳ, Indonesia, Pakistan, Bangladesh, Malaysia.

---

2. Shia – Nhánh Thiểu Số Đối Lập

Nguồn gốc & Phát triển

• Shia (Shi’atu Ali - "Những người ủng hộ Ali") ra đời sau khi Nhà tiên tri Muhammad qua đời, do mâu thuẫn về người kế vị.

• Tín đồ Shia tin rằng Ali ibn Abi Talib (con rể và em họ của Muhammad) mới là người kế vị hợp pháp, chứ không phải Abu Bakr.

• Shia chỉ chiếm khoảng 10-15% tổng số tín đồ Hồi giáo, nhưng có ảnh hưởng mạnh mẽ ở một số quốc gia.

Đặc điểm chính

• Tin vào dòng dõi gia đình Muhammad (Ahl al-Bayt): Các lãnh đạo tôn giáo, được gọi là Imam, phải là hậu duệ trực tiếp của Muhammad.

• Hệ thống Imam: Khác với Sunni, Shia có 12 Imam, trong đó Imam thứ 12 (Mahdi) được tin rằng vẫn đang ẩn giấu và sẽ quay lại vào ngày tận thế để mang lại công lý.

• Tôn kính các lãnh đạo tôn giáo: Các giáo sĩ Shia có quyền lực lớn, đặc biệt là Ayatollahs ở Iran.

• Lễ kỷ niệm Ashura: Một ngày quan trọng để tưởng niệm Imam Husayn, cháu trai của Muhammad, người bị giết trong trận Karbala năm 680.

Các nhánh chính của Shia

• Twelver Shia (Shia 12 Imam): Nhánh lớn nhất, phổ biến ở Iran, Iraq, Lebanon.

• Ismaili Shia: Có ảnh hưởng tại Ấn Độ, Pakistan, Đông Phi.

• Zaydi Shia: Chủ yếu ở Yemen.

Vùng ảnh hưởng

• Các nước chủ yếu theo Shia: Iran, Iraq, Azerbaijan, Bahrain, Lebanon, Yemen.

---

3. Sufi – Trường Phái Huyền Bí Của Hồi Giáo

Nguồn gốc & Phát triển

• Sufism (Tasawwuf) không phải là một nhánh riêng biệt, mà là một phong trào tâm linh tồn tại trong cả Sunni và Shia.

• Xuất hiện vào khoảng thế kỷ VIII – IX, với mục tiêu tìm kiếm sự kết nối cá nhân với Allah thông qua thiền định, âm nhạc và thực hành tâm linh.

Đặc điểm chính

• Nhấn mạnh vào trải nghiệm tâm linh cá nhân thay vì các quy tắc khô khan.

• Tu tập qua âm nhạc, khiêu vũ và thiền định: Một số nhóm Sufi, như Dervishes (Thổ Nhĩ Kỳ), nổi tiếng với vũ điệu xoay tròn (Whirling Dervishes).

• Có các Sheikh (thầy dạy tâm linh) hướng dẫn đệ tử trong quá trình tu tập.

• Tập trung vào tình yêu thương, khoan dung và từ bi, khác với cách tiếp cận chính trị của một số nhóm Sunni và Shia.

Các dòng Sufi nổi bật

• Naqshbandi (phổ biến ở Trung Á, Nam Á).

• Qadiriyya (phổ biến ở Bắc Phi, Trung Đông).

• Mevlevi (còn gọi là Dervish xoay, phổ biến ở Thổ Nhĩ Kỳ).

• Chishti (ở Ấn Độ, Pakistan).

Vùng ảnh hưởng

• Phổ biến khắp thế giới Hồi giáo, đặc biệt ở Thổ Nhĩ Kỳ, Iran, Ấn Độ, Bắc Phi, Trung Á.

---

4. So Sánh Sunni, Shia và Sufi

Đặc điểm	Sunni	Shia	Sufi
Tín đồ	85-90%	10-15%	Một phong trào trong cả Sunni và Shia
Lãnh đạo tôn giáo	Không có giáo chủ duy nhất, theo Ulama (học giả)	Có hệ thống Imam, giáo chủ Ayatollah (đặc biệt ở Iran)	Sheikh (thầy hướng dẫn tâm linh)
Người kế vị Muhammad	Abu Bakr	Ali ibn Abi Talib	Không tập trung vào chính trị
Tập trung vào điều gì?	Luật Hồi giáo (Sharia) và cộng đồng	Quyền lực của dòng dõi Muhammad	Trải nghiệm tâm linh, kết nối với Allah
Nghi lễ quan trọng	Lễ cầu nguyện thứ Sáu	Lễ tưởng niệm Ashura (tưởng niệm Imam Husayn)	Vũ điệu xoay, thiền định, âm nhạc
Vùng ảnh hưởng	Ả Rập Xê Út, Thổ Nhĩ Kỳ, Ai Cập, Indonesia	Iran, Iraq, Lebanon, Bahrain	Thổ Nhĩ Kỳ, Iran, Trung Á, Ấn Độ

---

Kết Luận

• Sunni là nhánh lớn nhất, có ảnh hưởng mạnh mẽ đến chính trị và luật Hồi giáo.

• Shia là nhánh thiểu số nhưng có quyền lực tại một số quốc gia như Iran và Iraq.

• Sufi là một phong trào huyền bí, tập trung vào tâm linh hơn là luật lệ tôn giáo.

Dù có sự khác biệt, cả ba trường phái này đều chia sẻ những giá trị chung của Hồi giáo, như niềm tin vào Allah, Nhà tiên tri Muhammad, và Kinh Qur’an.