Soạn thảo hợp đồng, điều khoản chính yếu và cấu trúc giao dịch

1. Tầm quan trọng của hợp đồng trong giao dịch M&A

Hợp đồng là xương sống pháp lý của bất kỳ thương vụ M&A nào. Một hợp đồng được soạn thảo bài bản giúp:

• Xác định rõ quyền và nghĩa vụ của các bên.

• Giảm thiểu tranh chấp sau giao dịch.

• Bảo vệ lợi ích pháp lý, tài chính và chiến lược.

• Tạo nền tảng triển khai các bước sau M&A: chuyển giao, sáp nhập vận hành, đồng bộ văn hóa.

---

2. Các loại hợp đồng phổ biến trong giao dịch M&A

Loại hợp đồng	Mục đích sử dụng
Thư ý định (Letter of Intent)	Xác định các điều khoản sơ bộ trước đàm phán chính thức.
Hợp đồng mua bán cổ phần (SPA)	Mua lại cổ phần hoặc phần vốn góp.
Hợp đồng chuyển nhượng tài sản	Áp dụng khi bên mua chỉ mua tài sản (asset deal).
Biên bản ghi nhớ (MOU)	Cam kết thiện chí, tiền đề cho đàm phán sâu hơn.
Hợp đồng sáp nhập	Thường sử dụng trong thương vụ hợp nhất hoặc sáp nhập theo Luật Doanh nghiệp.

---

3. Cấu trúc giao dịch trong M&A

Giao dịch M&A có thể được cấu trúc theo nhiều cách, tùy vào mục tiêu, rủi ro, thuế và pháp lý. Ba cấu trúc phổ biến gồm:

a) Giao dịch cổ phần (Share Deal)

• Bên mua nắm quyền kiểm soát công ty mục tiêu thông qua việc sở hữu cổ phần/vốn góp.

• Thích hợp với doanh nghiệp có tài sản vô hình, thương hiệu mạnh.

b) Giao dịch tài sản (Asset Deal)

• Bên mua chỉ chọn lọc mua một số tài sản, không chịu trách nhiệm với toàn bộ nợ.

• Giảm thiểu rủi ro pháp lý từ nghĩa vụ cũ.

c) Sáp nhập hoặc hợp nhất (Merger/Consolidation)

• Tạo ra một thực thể mới hoặc sát nhập hoàn toàn về mặt pháp lý, tài chính, nhân sự.

✅ Lưu ý: Mỗi cấu trúc kéo theo hệ quả pháp lý, thuế và thủ tục khác nhau.

---

4. Các điều khoản chính yếu trong hợp đồng M&A

a) Điều khoản về đối tượng giao dịch

• Xác định rõ cổ phần, phần vốn góp hoặc tài sản chuyển nhượng.

• Phải mô tả chi tiết và có phụ lục kèm theo.

b) Giá giao dịch và phương thức thanh toán

• Ghi rõ giá mua, tiền tệ, điều kiện điều chỉnh giá (nếu có).

• Thanh toán một lần hay theo đợt? Có khoản giữ lại (escrow)? Có gắn với chỉ số hoạt động tương lai (earn-out)?

c) Điều kiện tiên quyết (Conditions Precedent)

• Là những điều kiện phải được hoàn thành trước khi hợp đồng có hiệu lực (ví dụ: phê duyệt từ cơ quan quản lý, thông qua ĐHĐCĐ, thoái vốn bên thứ ba…).

d) Cam đoan và bảo đảm (Representations & Warranties)

• Các bên cam kết về tính chính xác của thông tin tài chính, tài sản, pháp lý…

• Đây là điều khoản then chốt trong việc xác định trách nhiệm sau này.

e) Bồi thường thiệt hại (Indemnity)

• Quy định trách nhiệm bồi thường nếu phát sinh sai lệch sau khi giao dịch hoàn tất.

f) Điều khoản bảo mật và không cạnh tranh

• Bảo vệ thông tin kinh doanh, khách hàng, công nghệ… của bên bán.

• Cấm bên bán tham gia lĩnh vực tương tự trong thời gian nhất định sau giao dịch.

g) Điều khoản chấm dứt

• Xác định rõ trường hợp hợp đồng bị hủy bỏ, trách nhiệm của mỗi bên khi không thực hiện hoặc vi phạm điều khoản.

h) Điều khoản giải quyết tranh chấp

• Ưu tiên thương lượng, hòa giải.

• Xác định tòa án, trọng tài hoặc hình thức giải quyết quốc tế (ví dụ: VIAC, SIAC).

---

5. Lưu ý đặc biệt khi soạn thảo hợp đồng M&A tại Việt Nam

• Luôn cần có tư vấn pháp lý độc lập.

• Đảm bảo phù hợp với quy định của pháp luật Việt Nam về chuyển nhượng, đầu tư nước ngoài, thuế và lao động.

• Nên sử dụng ngôn ngữ song ngữ (Việt – Anh) cho các hợp đồng lớn.

• Luôn có điều khoản dự phòng khi điều luật thay đổi.

---

6. Checklist soạn thảo hợp đồng M&A

✅ Thư ý định rõ ràng và có cam kết ràng buộc nếu cần ✅ Xác định đúng loại hợp đồng phù hợp với cấu trúc giao dịch ✅ Soạn kỹ điều khoản giá, điều kiện tiên quyết, cam đoan bảo đảm ✅ Xác định rõ trách nhiệm và cơ chế bồi thường thiệt hại ✅ Xác lập quy trình chuyển giao sau khi giao dịch hoàn tất ✅ Chuẩn bị hồ sơ pháp lý cho cơ quan quản lý và các bên liên quan

---

7. Kết luận chương

Soạn thảo hợp đồng M&A là bước đệm quyết định sự thành công hay thất bại của toàn bộ giao dịch. Một hợp đồng chặt chẽ không chỉ giúp kiểm soát rủi ro mà còn đảm bảo tính bền vững của thương vụ M&A cả trong ngắn hạn và dài hạn.