Lịch sử, nguồn gốc và giá trị kinh tế của cây sầu riêng

LỊCH SỬ, NGUỒN GỐC VÀ GIÁ TRỊ KINH TẾ CỦA CÂY SẦU RIÊNG

1.1. Nguồn gốc và lịch sử phát triển

• Cây sầu riêng (Durio zibethinus) có nguồn gốc từ vùng Đông Nam Á nhiệt đới, đặc biệt là các khu rừng mưa nhiệt đới tại Malaysia, Indonesia, Brunei và một phần Philippines.

• Từ hàng trăm năm trước, sầu riêng đã được trồng phổ biến bởi các bộ tộc bản địa với mục đích ăn quả và làm thuốc.

• Cái tên “Durian” bắt nguồn từ tiếng Mã Lai “duri” có nghĩa là “gai”, mô tả lớp vỏ đầy gai đặc trưng của quả sầu riêng.

• Cây sầu riêng được du nhập vào Thái Lan, Lào, Campuchia, Việt Nam, Ấn Độ và sau đó là các vùng nhiệt đới của châu Phi, Nam Mỹ từ thế kỷ 18-19 thông qua các đoàn thương lái và thực dân.

1.2. Sầu riêng tại Việt Nam

• Ở Việt Nam, sầu riêng được ghi nhận xuất hiện từ thế kỷ XIX và chính thức phát triển mạnh ở các tỉnh miền Nam như:

  • Tiền Giang, Bến Tre, Vĩnh Long, Đồng Nai, Lâm Đồng, Đắk Lắk, Đắk Nông…

• Đặc biệt, vùng Cai Lậy (Tiền Giang), Chợ Lách (Bến Tre) và vùng cao nguyên Đắk Mil – Krông Nô (Đắk Nông), Krông Pắk – Cư M’gar (Đắk Lắk) đã trở thành những “thủ phủ sầu riêng”.

• Giống sầu riêng Ri6, Monthong, Dona, Musang King, Black Thorn... ngày càng được lai tạo và phát triển phù hợp với thổ nhưỡng Việt Nam.

---

1.3. Giá trị dinh dưỡng và văn hóa

• Quả sầu riêng được gọi là “vua của các loại trái cây” vì hương vị đặc trưng, giàu năng lượng, chất béo tốt, vitamin C, B6, kali và chất chống oxy hóa.

• Sầu riêng không chỉ là một loại quả ăn tươi mà còn được dùng để chế biến thành:

  • Kem, bánh, sầu riêng sấy, mứt, rượu, trà sầu riêng, dầu gội – mỹ phẩm từ hạt và vỏ.

• Trong văn hóa một số nước như Thái Lan, Malaysia, sầu riêng còn gắn với các lễ hội truyền thống và nghi lễ hoàng gia.

---

1.4. Giá trị kinh tế – tiềm năng tỷ USD

• Sầu riêng hiện là một trong những loại trái cây có giá trị xuất khẩu cao nhất Đông Nam Á.

• Thái Lan là nước xuất khẩu sầu riêng số 1 thế giới, với doanh thu trên 3 tỷ USD/năm (2022), chủ yếu sang Trung Quốc.

• Việt Nam đã ký nghị định thư xuất khẩu chính ngạch sầu riêng sang Trung Quốc từ 2022, và giá trị xuất khẩu sầu riêng năm 2023 vượt 2 tỷ USD, tăng hơn 5 lần so với năm trước.

• Giá bán sầu riêng tươi từ 60.000–150.000 VNĐ/kg, có thời điểm vượt mốc 200.000 VNĐ/kg, giúp người trồng thu lời hàng trăm triệu đến hàng tỷ mỗi vụ.

• Tỷ suất lợi nhuận cao, khả năng thu hồi vốn nhanh (sau 3-4 năm trồng), và nhu cầu không ngừng tăng của thị trường Trung Quốc, Hàn Quốc, Úc, Nhật Bản… đã biến cây sầu riêng thành “cây vàng” trong cơ cấu nông nghiệp Việt Nam.

---

1.5. Định hướng tương lai

• Đến năm 2030–2050, sầu riêng không chỉ là cây trồng chủ lực xuất khẩu mà còn là nền tảng của:

  • Nông nghiệp thông minh – tuần hoàn

  • Du lịch nông nghiệp

  • Sản xuất xanh – công nghiệp chế biến sâu

  • Phát triển thương hiệu quốc gia “SẦU RIÊNG VIỆT NAM”

• Hệ sinh thái xoay quanh sầu riêng (vườn – trạm xử lý – kho lạnh – logistic – nền tảng số) sẽ tạo ra hàng trăm ngàn việc làm và chuỗi giá trị liên kết bền vững.

---

✳️ Kết luận

Sầu riêng không chỉ là trái cây, mà là biểu tượng của một ngành nông nghiệp thông minh, giá trị cao và tầm nhìn chiến lược trong thế kỷ 21. Việc nắm bắt đầy đủ lịch sử – giá trị – tiềm năng sẽ là nền tảng để người trồng sầu riêng Việt Nam “nghĩ lớn, làm bài bản và phát triển bền vững” trong hành trình hội nhập toàn cầu.

---