Bảo quản sau thu hoạch – kéo dài thời gian chín và bảo toàn chất lượng
I. Mục tiêu bảo quản sau thu hoạch
Kéo dài thời gian chín để thuận tiện cho vận chuyển và phân phối.
Giữ nguyên chất lượng thịt trái, độ mềm, mùi thơm và hàm lượng dinh dưỡng.
Ngăn chặn hiện tượng thối cuống, rụng múi, phát sinh vi sinh có hại.
Đáp ứng yêu cầu vệ sinh an toàn thực phẩm & tiêu chuẩn xuất khẩu.
II. Cơ chế chín tự nhiên của sầu riêng
Sầu riêng là loại trái cây khí sinh (climacteric) – chín nhanh sau khi thu hoạch.
Ethylene nội sinh thúc đẩy quá trình làm mềm, thơm và phân hủy mô.
Nhiệt độ và độ ẩm cao làm tăng tốc độ chín, trong khi lạnh và thiếu oxy giúp kéo dài thời gian.
III. Các phương pháp bảo quản hiệu quả
1. Bảo quản bằng nhiệt độ lạnh
Kho lạnh hoặc container lạnh điều chỉnh từ 12–15°C, độ ẩm 65–75%.
Làm chậm tốc độ chín, giữ trái từ 7–14 ngày tùy giống.
Không để lạnh sâu <10°C dễ gây "sốc lạnh" – thâm múi, mất mùi.
2. Xử lý khí Ethylene và CO₂
Dùng gói hấp thụ ethylene hoặc than hoạt tính trong thùng đóng gói.
Có thể nâng nhẹ CO₂ (~5%) để ức chế enzyme chín.
Một số mô hình sử dụng phòng bảo quản điều chỉnh khí quyển (CA).
3. Bao gói bảo vệ & chống va đập
Dùng màng PE hoặc lưới xốp bảo vệ từng trái, hạn chế tiếp xúc không khí.
Hạn chế chấn động làm ảnh hưởng mô trái → tránh hiện tượng thối, rụng múi.
4. Phun kháng khuẩn sinh học
Sử dụng dung dịch nano bạc, nano đồng hoặc ozone loãng để rửa trái.
Có thể kết hợp dung dịch axit citric + chiết xuất vỏ cam (tự nhiên, an toàn thực phẩm).
IV. Bảo quản bằng công nghệ tiên tiến
1. Bảo quản bằng sóng âm & ánh sáng LED
Sóng âm tần số thấp có thể làm chậm hoạt động enzyme chín.
LED đỏ hoặc xanh lam giúp hạn chế vi sinh vật phát triển trên vỏ.
2. Công nghệ màng sinh học (Biofilm Coating)
Phủ lớp màng sinh học mỏng từ chitosan – tinh dầu thiên nhiên.
Tăng khả năng chống mất nước – chống oxy hóa – kháng khuẩn nhẹ.
3. Ứng dụng AI theo dõi chất lượng
Gắn chip cảm biến trên thùng: đo nhiệt – ẩm – khí gas trong kho lạnh.
AI phân tích dữ liệu và cảnh báo khi có dấu hiệu sầu riêng chín sớm hoặc bị hỏng.
V. Bảo quản trong mô hình xuất khẩu – tiêu chuẩn toàn cầu
Nhiệt độ bảo quản
13–15°C
12°C
12–14°C
Phương pháp xử lý trước
Ozone, làm sạch vỏ
VHT (hơi nước nóng)
CA + làm khô
Thời gian bảo quản tối đa
10 ngày
12 ngày
14 ngày
Bao gói
Màng PE, hộp carton lỗ thoáng
PE + túi hút khí
Biofilm + hút chân không
VI. Gợi ý mô hình áp dụng tại Việt Nam
Thiết kế kho mát trung tâm tại các hợp tác xã hoặc vùng nguyên liệu.
Tích hợp hệ thống cảm biến – camera AI – quản lý bằng app Vr9.
Xây dựng mô hình du lịch trải nghiệm bảo quản & đóng gói sầu riêng công nghệ cao – giúp du khách hiểu về chuỗi giá trị nông nghiệp thông minh.
VII. Từ tác giả
“Sầu riêng là trái cây cảm xúc – mỗi kỹ thuật bảo quản chính là cách nâng niu, trì hoãn để giữ mãi sự chín tới ngọt lành, dành trọn cho người thưởng thức cuối cùng.” — Nguyễn Hồng Phương
Last updated
Was this helpful?
