Phương pháp định giá dựa trên thu nhập thặng dư
1. Khái niệm
Phương pháp thu nhập thặng dư (Residual Income – RI) là phương pháp định giá doanh nghiệp dựa trên lợi nhuận kinh tế vượt trội mà doanh nghiệp tạo ra, sau khi đã trừ đi chi phí sử dụng vốn chủ sở hữu.
Đây là phần lợi nhuận vượt trên mức kỳ vọng tối thiểu mà các nhà đầu tư mong muốn khi bỏ vốn vào doanh nghiệp.
2. Nguyên lý cốt lõi
Thu nhập thặng dư là phần chênh lệch giữa lợi nhuận ròng (sau thuế) và chi phí cơ hội vốn chủ sở hữu.
RI=Lợinhuậnroˋng−(Vo^ˊnchủsởhữu×Tỷsua^ˊtsinhlờikyˋvọng)RI = Lợi nhuận ròng - (Vốn chủ sở hữu × Tỷ suất sinh lời kỳ vọng)
→ Nếu doanh nghiệp tạo ra nhiều thu nhập thặng dư, tức là có hiệu quả vượt kỳ vọng, và có giá trị cao hơn giá trị sổ sách.
3. Công thức định giá bằng phương pháp RI
Giaˊtrịdoanhnghiệp=Giaˊtrịsổsaˊchvo^ˊnchủsởhữu+∑t=1nRIt(1+r)tGiá trị doanh nghiệp = Giá trị sổ sách vốn chủ sở hữu + \sum_{t=1}^{n} \frac{RI_t}{(1 + r)^t}
Trong đó:
RIₜ: Thu nhập thặng dư tại thời điểm t
r: Tỷ suất sinh lời kỳ vọng của nhà đầu tư (Cost of Equity)
n: Số năm dự báo
4. Các bước thực hiện
Bước 1: Xác định vốn chủ sở hữu đầu kỳ
Lấy từ bảng cân đối kế toán hoặc định giá lại nếu cần
Bước 2: Dự báo lợi nhuận ròng sau thuế (Net Income)
Thường trong 3–5 năm
Bước 3: Tính chi phí sử dụng vốn chủ sở hữu
Chiphıˊvo^ˊn=Vo^ˊnchủsởhữu×CostofEquityChi phí vốn = Vốn chủ sở hữu × Cost of Equity
Bước 4: Tính thu nhập thặng dư (RI) mỗi năm
RIt=Net Incomet−(Equityt−1×r)RI_t = Net\ Income_t - (Equity_{t-1} \times r)
Bước 5: Chiết khấu RI về hiện tại và cộng với giá trị sổ sách
5. Ưu điểm và nhược điểm
Dễ áp dụng với doanh nghiệp chưa tạo ra dòng tiền mạnh
Phụ thuộc nhiều vào giả định lợi nhuận ròng
Phản ánh giá trị vượt trội của doanh nghiệp
Không tính đến dòng tiền thực tế
Gắn liền với hiệu quả sử dụng vốn chủ sở hữu
Yêu cầu dữ liệu tài chính chính xác
Phù hợp với công ty đang trong giai đoạn chuyển đổi
Không thích hợp với doanh nghiệp không ổn định
6. Khi nào nên áp dụng phương pháp này
Doanh nghiệp có lợi nhuận nhưng dòng tiền chưa ổn định
Công ty chưa niêm yết nhưng có báo cáo tài chính rõ ràng
Định giá doanh nghiệp trong các ngành thâm dụng vốn
Phù hợp với các tổ chức tài chính, ngân hàng, hoặc công ty có tài sản lớn
7. Ví dụ minh họa đơn giản
Giá trị sổ sách vốn chủ sở hữu: 100 tỷ VND
Tỷ suất sinh lời kỳ vọng (r): 12%
Lợi nhuận ròng dự báo trong 3 năm tới: 18 tỷ, 22 tỷ, 25 tỷ
Vốn chủ sở hữu không đổi qua các năm
✅ Tính RI từng năm:
1
18
12
6
2
22
12
10
3
25
12
13
✅ Chiết khấu RI về hiện tại:
PV(RI)=61.12+10(1.12)2+13(1.12)3≈5.36+7.97+9.25=22.58tỷ\text{PV(RI)} = \frac{6}{1.12} + \frac{10}{(1.12)^2} + \frac{13}{(1.12)^3} ≈ 5.36 + 7.97 + 9.25 = 22.58 tỷ
✅ Giá trị doanh nghiệp = 100 + 22.58 = 122.58 tỷ VND
8. So sánh với các phương pháp khác
Trọng tâm
Lợi nhuận ròng vượt chuẩn
Dòng tiền tương lai
Giá trị thị trường
Dễ áp dụng
Trung bình
Khó
Dễ
Phù hợp
Công ty có lợi nhuận nhưng dòng tiền yếu
Công ty tăng trưởng
Công ty đã niêm yết
Tính tiềm năng
Trung bình
Cao
Thấp
9. Kết luận chương
Phương pháp định giá dựa trên thu nhập thặng dư giúp nhà đầu tư nhận diện giá trị vượt trội mà doanh nghiệp tạo ra vượt qua chi phí cơ hội vốn. Đây là công cụ đặc biệt hữu ích khi dòng tiền chưa phản ánh đầy đủ giá trị hoặc khi doanh nghiệp có lợi thế nội tại chưa được thị trường định giá đúng mức.
Last updated
Was this helpful?